روزهایی نفس مردم سرخس از طوفان‌های شن و گرد و غبار تنگ می‌شود، درحالی‌که عده‌ای سودجو و متجاوز به طبیعت، پس از قطع درخت‌های تاغ که در مقابله با طوفان شن و گسترش بیابان نقش مهمی دارند، آن‌ها را به زغال تبدیل می‌کنند و به قلیان‌سراها یا دیگر مصرف‌کنندگان این محصول می‌فروشند!
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری سرخس در این‌باره گفت: برخی سودجویان برای تهیه زغال اقدام به قطع و بوته‌کنی درخت‌های تاغ می‌کنند. البته در صورت مشاهده، به جد با متخلفان برخورد می‌شود.
سید حسین حسینی‌کیا ادامه داد: هرچند مردم محلی همکاری بسیار خوبی برای حفظ و حراست از جنگل‌های دست‌کاشت منطقه دارند، ولی برخی افراد سودجو برای منافع‌شان، این درختان را قطع می‌کنند. چون قیمت زغال تاغ و ماندگاری آتش آن زیاد است، عده‌ای به‌صورت غیرقانونی با بریدن و قاچاق تاغ‌ها، به تاغ‌زارها و جنگل‌های دست‌کاشت خسارت‌های جدی وارد می‌کنند.
او با بیان اینکه این افراد از تاغ‌زارها معمولاً برای تولید زغال استفاده می‌کنند، گفت: از ابتدای امسال ۱۷ تا ۱۸ مورد خودروی حامل چوب تاغ قاچاق شناسایی و با حکم قضایی توقیف شده است.
وی با اشاره به اینکه برخی از این افراد روانه زندان یا جریمه‌های سنگینی شده‌اند، افزود: هر بار خودرویی توقیف شده، معمولاً بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ کیلوگرم چوب تاغ قاچاق از ان کشف شده است.
حسینی‌کیا با تقدیر از نیروهای انتظامی در بخش گنبدلی و بخش مرزداران و همچنین رئیس دادگستری و دادستان برای شناسایی، بازداشت و برخورد با قاچاقچیان چوب در شهرستان، بیان کرد: قطع کردن تاغ به هر دلیل، تخلف است و با متخلفان برابر قانون برخورد می‌شود.
وی با بیان اینکه یگان حفاظت اداره شبانه‌روزی فعال است و با سرعت به گزارش‌های مردمی رسیدگی می‌کند، گفت: بوته‌های تاغ گرچه در ظاهر، درختانی بی‌ثمر به‌نظر می‌رسند، اما به‌دلیل تثبیت شن‌های روان و جلوگیری از گسترش بیابان‌ها از مهم‌ترین و ارزشمندترین گونه‌های گیاهی محسوب می‌شوند.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری سرخس با اظهار تأسف از اینکه تاغ‌زارهای این شهرستان هدف تاراج سودجویانی قرار گرفته‌اند که این تاغ‌ها را تبدیل به زغال می‌کنند و به قلیان‌سراها می‌فروشند، ادامه داد: سودجویان به‌دلیل دوام آتش چوب تاغ و گران بودن زغال آن، درختان تاغ‌زارهای منطقه را قطع می‌کنند و همین امر عامل اصلی تخریب و نابودی جنگل‌های تاغ دست‌کاشت است.
وی با بیان اینکه حراست و توسعه تاغ‌زارهای شهرستان سرخس برای جلوگیری از هجوم شن‌های روان و طوفان‌ها اهمیت زیادی دارد، اظهار کرد: روستاییان می‌توانند همکاری مناسبی با منابع طبیعی داشته باشند و در صورت مشاهده تخلفات با شماره‌گیری ۱۵۰۴ گزارش تخلف بدهند تا نیروهای منابع طبیعی رسیدگی کنند.
کاشت ۳۰ هزار هکتار تاغ از عرصه‌های سرخس
حسینی‌کیا وسعت مراتع شهرستان سرخس را ۵۴۳ هزار هکتار اعلام کرد و گفت: از این میزان مراتع ۲۱۰ هزار هکتار آن را بیابان تشکیل می‌دهد. مالک بیشتر زمین‌های شهرستان، آستان قدس رضوی است فقط ۱۰۰ هزار هکتار را عرصه‌های منابع ملی تشکیل می‌دهد. از مساحت ۲۱۰ هزار هکتار عرصه‌های بیابانی شهرستان حدود ۳۰ هزار هکتار آن از سال ۱۳۵۲ تا کنون به‌وسیله تاغ و جنگل‌های دست‌کاشت تاغ‌کاری شده است و در این مدت، همکاران حفاظت و مراقبت را انجام داده‌اند.
هر تاغ از حرکت ۱۰ تا ۷۰ تن شن روان یا ماسه جلوگیری می‌کند
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری سرخس با اشاره به اینکه سرخس بحرانی‌ترین شهر استان خراسان رضوی به‌لحاظ گرد و غبار و ریزگردهاست، بیان کرد: ریزگردها به گرد و غبارهایی گفته می‌شود که در ارتفاع بالای دو تا سه هزار متر حرکت می‌کند و دانه‌بندی‌های بسیار ریزی دارد و بیشتر منابع آن، خارج از کشور است.
وی با بیان اینکه در شهرستان سرخس علاوه بر وجود ریزگردهایی که در ارتفاع بالا حرکت می‌کنند، شن‌های روان و طوفان‌های شن را در سطح زمین و کف جاده‌ها هم داریم، افزود: تاغ‌زارها در جلوگیری از حرکت شن‌های روان تأثیر بسیار جدی دارند. هرگونه پوشش گیاهی در منطقه موجب ایجاد پوشش روی ماسه‌ها و شن‌های روان می‌شود و از حرکت آن‌ها جلوگیری می‌کند. هر تاغ با توجه به منطقه‌ای که دارد از حرکت حدود ۱۰ تا ۷۰ تن شن روان یا ماسه جلوگیری می‌کند.
وی یکی از اهداف اصلی منابع طبیعی را حفاظت و قرق عرصه‌های منابع طبیعی اعلام کرد و گفت: هرچند در دهه ۸۰ حفاظت و نگهداری از ۳۰ هزار هکتار تاغ‌زار شهرستان توسط هشت نفر در منطقه خانگیران انجام می‌شد، ولی حالا تمام حفاظت و نگهداری ما فقط توسط سه نفر نیروی قرق‌بان انجام می‌شود.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری سرخس بیان کرد: این ۳۰ هزار هکتار جنگل‌های دست‌کاشت مربوط به گذشته است، در صورتی که الان در سرخس سه منطقه بحرانی خانگیران، ابمال و صمدآباد داریم که وسعت هر کدام حدود ۲۰ هزار هکتار است.
مساحت کانون‌های بحرانی شهرستان ۶۰ هزار هکتار است
وی مساحت کانون‌های بحرانی شهرستان سرخس را ۶۰ هزار هکتار اعلام کرد و گفت: کل محدوده‌ای که امسال در طرح مقابله با بیابان‌زدایی و کنترل فرسایش بادی مطالعه شد، ۲۱۰ هزار هکتار است.
حسینی کیا توضیح داد: برای اینکه بدانیم چه مناطقی نیازمند احیا یا کشت تاغ و سایر گونه‌ها هستند، برای هر منطقه و کانون و جلوگیری از حرکت شن‌های روان مطالعه جداگانه انجام می‌شود، مشاور براساس مطالعات اعلام می‌کند چه گونه گیاهی در چه منطقه و به چه روشی کشت شود. برای گردنه گنبدلی که امسال در سطح ۱۰۰ هکتار شروع شده است، پلان‌های مختلفی اجرا می‌شود و کاشت و اجرای سه نوع گونه گیاهی کور، آتریپلکس، تاغ و بادشکن غیرزنده پیش‌بینی شده است.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری سرخس اظهار کرد: روشی که برای انجام کارها پیش‌بینی شده به‌صورت زیک‌زاکی و پیچ در پیچ است، نه‌تنها خودشان در طول مسیر موجب ایجاد تونل باد نمی‌شوند، بلکه مانع از حرکت باد می‌شوند.
وی بیان کرد: در نزدیکی راه‌آهن، مشاور سه ردیف مطالعه کرده و در نهایت برای جلوگیری از حرکت باد و شن‌های روان و تغییر جهت باد و حرکت شن‌های روان روی ریل‌های راه‌آهن باید بادشکن غیرزنده اجرا شود.
بیابان‌زدایی زمان‌بر است
حسینی‌کیا در پاسخ به این پرسش که برای رسیدن به پوشش گیاهی مطلوب چه مدت زمانی را باید صرف کرد؟ گفت: چون تمام گیاهان در مناطق بیابانی با آب کم شروع به رشد می‌کنند، انجام کارهای منابع طبیعی و بیابان‌زدایی به مدت زمان زیادی نیاز دارد.
وی با بیان اینکه در مناطق بیابانی کشت و کار و نگهداری سخت‌تر است، اظهار کرد: با توجه به گرمایی که در مناطق بیابانی داریم و از سویی کم‌آبی بسیار وسیع عملاً با مشکلات بیشتری مواجهیم. به‌عنوان مثال، تاغی که در مناطق بیابانی کشت می‌کنیم تا زمانی که خودش را در خاک جایگزین کند، حداقل سه سال زمان می‌برد. در سال اول هشت مرحله، سال دوم چهار تا پنج مرحله و سال سوم سه تا چهار مرحله آب برای رشد، به گیاه تزریق می‌کنیم تا بعد از تثبیت ریشه‌اش در خاک بتواند رشد خود را ادامه دهد.
او با اشاره به اینکه حفاظت و قرق عرصه‌های منابع طبیعی را می‌توان با نگهبانی و ایجاد فرهنگ‌سازی و کمک گرفتن از همیاران طبیعت، دانش‌آموزان، بسیجیان، دهیاران و افراد محلی انجام داد، گفت: برای تثبیت شن‌های روان باید به مدیریت مرتع به خوبی توجه کرد.
حسینی‌کیا اظهار کرد: برای تثبیت شن‌های روان و جلوگیری از نابودی پوشش گیاهی منطقه، سال‌هایی که با خشکسالی مواجهیم باید میزان چرای دام را در منطقه کاهش داد.
وی بیان کرد: هرچند آبیاری پوشش گیاهی مراتع از طریق بارندگی و بارش برف انجام می‌شود، اما زمانی که بارش نداشته باشیم عملاً پوشش گیاهی از بین می‌رود. با وجود اینکه در گذشته، عشایر بسیاری به منطقه می‌آمدند، اما در چند سال اخیر به‌دلیل خشکسالی و نبود مرتع، دامی وارد منطقه نشده است.
پیشروی بیابان در سرخس بیشتر از سایر مناطق
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری سرخس با تأکید بر اینکه اگر پوشش گیاهی از بین برود عملاً بافت خاک سست می‌شود و با کوچک‌ترین حرکت دام، گرد و خاک در منطقه خواهیم داشت، گفت: وضعیت پیشروی بیابان و فرسایش خاک در منطقه سرخس به‌مراتب از سایر مناطق در خراسان رضوی بیشتر است.
وی درباره تأثیر سفر مسؤولان کشوری به شهرستان برای حفظ منابع طبیعی، گفت: در جلسه ستاد ملی مدیریت گرد و غبار کشور که با حضور مسؤولان کشوری و استانی در سرخس برگزار شد، اعتباراتی برای مبارزه با ریزگردها به شهرستان اختصاص یافت. برای مبارزه با ریزگردها حدود دو همت تأمین اعتبار پنج ساله شد که در سه پروژه کوتاه‌مدت یک ساله، میان‌مدت ۲.۵ ساله و بلندمدت پنج ساله تخصیص خواهد یافت. طرح اولیه در گردنه گنبدلی به مساحت ۱۰۰ هکتار و اعتبار ۲.۵ میلیارد تومان آغاز شده است.
او در پایان از مردم مناطق نوبنیاد، گنبدلی، قطار چاه، الله نظر و ابمال که در حفاظت و قرق عرصه‌های منابع طبیعی همکاری بسیار خوبی دارند، قدردانی کرد.
منبع : خبرفوری
