سال۱۴۰۲ در شرایطی آغاز شد که قرار بود یک اتفاق مهم در ترکیه رخ دهد. همزمان دنیا تحت تاثیر بزرگ‌ترین رونمایی خاص خود بود و آن نیز رشد و تقویت هوش مصنوعی در این سال بود.
همچنین در اواسط سال نیز حماس یک حمله غافلگیرانه به سرزمین‌های اشغالی داشت که به موجب این حمله ۱۲۰۰اسرائیلی کشته شدند و پس از آن تراژدی غزه شروع شد که تا کنون به مرگ بیش از ۳۰هزار فلسطینی که اغلب آنها زن و کودک بودند، انجامیده است. اما آخرین اتفاق مهم سال انتخابات مقدماتی ریاست‌جمهوری سال۲۰۲۴ آمریکا است که پیرامون یک نفر می‌چرخد که احتمال ریاست‌جمهوری‌اش در سال آینده بالا رفته است و آن کسی نیست جز دونالد ترامپ. رقیب برجسته بایدن که با کوهی از پرونده‌های قضایی پا به رقابت‌های مقدماتی گذاشته و حالا طرفداران خود را بیش از پیش برای ریاست‌جمهوری‌اش امیدوار کرده است.
رشد هوش مصنوعی و اولین قانون مربوط به آن
سالی که در روزهای پایانی آن به سر می‌بریم، تحت تاثیر یک اتفاق بزرگ بود و آن هم حاکمیت هوش مصنوعی بود. هر چند چت جی‌پی‌تی توسط کمپانی اوپن ای‌آی در روز نهم آذر سال۱۴۰۱ رونمایی شد؛ اما همین افتتاح باعث شد تا کمپانی‌های رقیب دست به تولید و رونمایی از هوش مصنوعی‌های خود بزنند. گوگل که از این قافله عقف افتاده بود، از هوش مصنوعی بی‌نظیر خود به نام جِمی‌نای (Gemini) رونمایی کرد که مهم‌ترین رقیب چت جی‌پی‌تی است. البته این رقابت‌ها محدود به یک کشور نماند؛ هرچند که فعلا بسیاری از کشورها در حوزه هوش مصنوعی از آمریکا عقب‌تر هستند؛ اما کشورهایی مانند چین، چراغ خاموش در حال رشد این فناوری هستند. رویترز به نقل از رسانه‌های چینی اعلام کرد که این کشور بیش از ۴۰مدل هوش مصنوعی (AI) را برای استفاده عمومی تایید کرده است؛ زیرا این کشور در تلاش است تا در توسعه هوش مصنوعی با ایالات متحده پیشی بگیرد.
پس بی‌راه نیست که اعلام کنیم سالی که رو به پایان است، سال رقابت در حوزه هوش مصنوعی بود و همین باعث شد تا کشورها و مناطق مختلف دنیا به فکر تنظیم مقررات برای آن بیفتند. در این راستا بلوک اروپا موسوم به منطقه یورو تبدیل به نخستین منطقه‌ای شد که برای استفاده از هوش مصنوعی مقررات تنظیم کرده است. خبرگزاری آلمان در روز سیزدهم مارس نوشت: اتحادیه اروپا قواعد واحدی را برای استفاده از هوش مصنوعی به تصویب رساند. در این قانون، مقررات خاصی، از جمله در زمینه نظارت ویدئویی، تشخیص زبان یا ارزیابی اطلاعات مالی یک فرد تسجیل شده است. پارلمان اروپا در بروکسل روز چهارشنبه (۱۳مارس۲۰۲۴) «قانون هوش مصنوعی» را با اکثریت آرا به تصویب رساند. هرچند این نهاد اتحادیه اروپا این قانون را «تاریخی» عنوان کرده است؛ اما اتحادیه‌های تجاری نگران محدودیت‌ها برای استارت‌آپ‌ها یا موسسات نوپا هستند.
با این حال منطقه یورو ممنوعیت‌هایی را برای استفاده از هوش مصنوعی وضع کرده است؛ از جمله هوش مصنوعی‌ای که انسان‌ها را بر اساس معیارهایی مانند دیدگاه‌های سیاسی و مذهبی، گرایش جنسی یا رنگ پوست‌شان به گروه‌های مختلف رده‌بندی می‌کنند. افزون بر آن سیستم‌های موسوم به «اعتبار اجتماعی» که در چین رایج است و رفتار یا ویژگی‌های شخصی افراد را در نظر می‌گیرند، جزو هوش مصنوعی‌های ممنوعه هستند. بر اساس مقررات جدید، شرکت‌ها اجازه ندارند از هوش مصنوعی برای ثبت احساسات کارمندان خود استفاده کنند. همچنان از این تکنولوژی نباید برای تاثیرگذاری بالای مردم، برخلاف میلشان استفاده شود. ضمنا افراد نباید به‌دلیل سن، ناتوانی جسمی یا وضعیت مالی‌شان از طریق هوش مصنوعی مورد تبعیض قرار بگیرند.
همچنین برای تشخیص چهره از طریق هوش مصنوعی باید اجازه قضایی داشته باشند و این قانون مخصوص نیروهای پلیس و امنیتی در نظر گرفته شده است. البته استفاده از تصاویر ضبط‌شده ویدئویی توسط هوش مصنوعی، برای جست‌وجوی افرادی که محکوم یا مظنون به جنایات سنگین هستند، مجاز است. درصورتی‌که مقامات امنیتی تصاویر ویدئویی را همزمان دنبال کنند، استفاده از هوش مصنوعی برای جست‌وجوی قربانیان قاچاق انسان و خشونت جنسی نیز مجاز است. علاوه بر آن از این فناوری برای تشخیص چهره، برای جلوگیری از «یک خطر جدی و خاص تروریستی» می‌توان استفاده کرد.
دوئل سیاسی در آناتولی
هر دوره که ترکیه قصد برگزاری انتخابات دارد، اپوزیسیون امیدوار است که بالاخره، پیر سیاست این کشور، یعنی اردوغان را کنار بزند؛ اما اردوغان، کارکشته اسلام‌گرا، هر دوره توانسته است با کاریزمای خود، رقبا را راهی خانه‌شان کند و همچنان خود را مستاجر کاخ سفید ترکیه یا همان آک‌سرای (Ak Saray) نگه دارد. با این حال انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی ترکیه در ماه مه سال ۲۰۲۳، یک تفاوتی داشت و آن هم دو مرحله‌ای شدن انتخابات بود. این نشان می‌داد که اپوزسیون توانسته است ضربات قابل توجهی به اردوغان وارد کند. اما شوالیه حزب عدالت و توسعه در دور دوم توانست مهم‌ترین و سنتی‌ترین رقیب خود را از حزب جمهوریت خلق ترکیه شکست دهد و یک ناکامی بزرگ برای کمال کیلیچداراوغلو و تمام احزاب اپوزیسیون رقم بزند.
در این کارزار جنگی یک‌بار هم آتش‌بس برقرار شد؛ اما بعد از آن همه گفت‌وگوها برای آتش‌بس به بن‌بست خورده است
رقابت در این دوره در حالی به پیش رفت که احزاب اپوزیسیون یک تیم شش نفره تشکیل دادند که بخشی از این تیم، همبازی‌های سابق اردوغان در حزب عدالت و توسعه بودند و حالا تبدیل به لژیونرهای سیاسی در تیم رقیب شده‌اند از جمله احمد داووداغلو، وزیر امور خارجه و نخست‌وزیر سابق ترکیه که تئوریسین تیم خارجی اردوغان هم بود.پروسه انتخاباتی که قرار بود ابتدا در هجدهم ژوئن برگزار شود، اما به‌دلیل همزمانی با انتخابات دانشگاهیان به ماه مه منتقل شد، ابتدا از صندوق‌های خارج آغاز شد. ترکیه که یکی از بالاترین نرخ‌های مشارکت را در انتخابات دارد، در این دوره نیز شاهد حضور نسبتا بالایی از مردم خود در پای صندوق‌های رای بود. جامعه دو قطبی سکولار-مذهبی ترکیه، همواره شاهد رقابت سرسختانه بین طرفداران دو طیف است. همین فاکتور موجب می‌شود تا نرخ رقابت بالا برود. برای این دوره تخمین زده شده بود که ۶۴میلیون نفر حق رای دارند و نزدیک به ۶۱میلیون نفر در انتخابات شرکت کردند. از این میزان، ۳.۲میلیون نفر در خارج از مرزهای ترکیه به پای صندوق‌های رای رفتند.
انتخابات ترکیه که تحت تاثیر زلزله بزرگ ترکیه قرار داشت، بسیاری را بر این گمان انداخته بود که اردوغان زیر پایش خالی می‌شود؛ اما در نهایت اردوغان توانست در دور دوم کیلیچداراوغلو را شکست دهد تا اپوزیسیون را به این صرافت بیندازد که نیاز به پوست‌اندازی دارند. در انتخابات پارلمانی هم حزب عدالت و توسعه توانست رقبای خود را کنار بزند و جایگاه اولی خود را همچنان از نظر تعداد کرسی حفظ کند. در این دوره حزب عدالت و توسعه ۲۶۸کرسی به‌دست آورد و حزب جمهوری خلق ترکیه به ۱۶۹کرسی رسید. حزب همدست اردوغان، یعنی حزب حرکت مردمی به رهبری دولت باحچه‌لی به ۵۰کرسی رسید. حزب مرال آکشنر، موسوم به «ایی‌پارتی» یا «حزب خوب» هم به ۴۳کرسی رسید. حزب کردها هم که با نام «کار و آزادی» حضور پیدا کردند، به ۶۱کرسی رسیدند.
حمله بی‌سابقه به اراضی اشغالی
هفتم اکتبر یک روز فراموش نشدنی برای گروه‌های مقاومت در منطقه است، در روزی که نیروهای حماس توانستند به عمق اراضی اشغالی نفوذ و ضربه اساسی به اسرائیل وارد کنند. در پی این حمله ۱۲۰۰نفر کشته شدند و ده‌ها نفر به اسارت نیروهای حماس درآمدند. در اسرائیل که یک شوک اساسی از این حمله وارد شده بود، به رهبری نتانیاهو یک کابینه جنگی تشکیل شد. اسرائیل برای تلافی، هدف حمله متقابل خود را از بین بردن تونل‌های کارای حماس معرفی کرده بود که به گفته بسیاری از ناظران سیاسی در این هدف ناکام مانده است.
همچنین اسرائیل در ابتدای جنگ کارزار بمباران غزه را به راه انداخت و سپس اعلام کرد که قصد دارد وارد غزه شود. هرچند این ورود در ابتدا محدود بود، اما کم‌کم نیروهای خود را در نوار باریکه بیشتر کرد. اسرائیل بارها به بیمارستان‌های غزه حمله کرد و تاکنون تعداد جان باختگان غزه به بالای ۳۰هزار نفر رسیده است. همچنین ده‌ها هزار نفر نیز در پی این حملات زخمی شده‌اند.
در این کارزار جنگی یک‌بار هم آتش‌بس برقرار شد؛ اما بعد از آن همه گفت‌وگوها برای آتش‌بس به بن‌بست خورده است. همچنین کارزار جنگی نتانیاهو موجب شده است تا اختلافات بین نخست‌وزیر اسرائیل و رئیس‌جمهور آمریکا بیش از پیش آشکار شود. اسرائیل که متوسل به یک کارزار غیرانسانی تحت فشار دادن غزه از طریق گرسنگی دادن به آنها شده است، عرصه را بر مردم این منطقه تنگ کرده است. به گفته کارشناسان، حوزه بهداشت حالا غزه وارد فاز جان باختن مردمش از طریق گرسنگی شده است؛ همین، اختلاف بایدن و نتانیاهو را به‌رغم اینکه از اسرائیل حمایت نظامی می‌کند، افزایش داده است. درباره مساله اخیر، واشنگتن دست به راهکارهای نه چندان موثر زده است؛ از جمله پرتاب کمک‌های غذایی از طریق آسمان که در یک فقره موجب جان باختن ۵ فلسطینی شد. راهکار دیگر واشنگتن، احداث بندر موقت است و قرار است از طریق دریا کمک‌های غذایی ارسال شود؛ کما اینکه نخستین کشتی کمک‌ها، هفته گذشته از قبرس به سمت غزه حرکت کرد. با این حال سازمان ملل می‌گوید این حجم کمک، کفاف مردم غزه را نمی‌دهد که نزدیک به ۲میلیون نفر آن آواره شده‌اند.
پایان راند اول و آغاز راند دوم
انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا همواره تحت رصد جهانیان قرار دارد. انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا که هر چهار سال یک‌بار برگزار می‌شود، محدود به سال انتخابات نمی‌شود و یک سال پیش از آن، ابتدا در درون دو حزب آمریکا، یک رقابت درون گروهی برگزار می‌شود و پس از انتخاب نفرات اصلی، در نوامبر به مصاف هم می‌روند. انتخابات این دوره چندان عجیب و غریب نیست و از اول هم مشخص بود که رقابت بین دو نفر برگزار خواهد شد: بایدن و ترامپ. رقابت این دو، به گفته ترامپ در سال۲۰۲۰ نصفه مانده و حالا قرار است در سال۲۰۲۴ مجددا این رقابت تکرار شود؛ درست مثل مسابقه فوتبال رفت و برگشتی. بازی رفت را بایدن پیروز شد؛ اما ترامپ زیر بار این پیروزی نرفت و همواره انتخابات را زیر سوال برد. حتی طرفداران خود را در ششم ژانویه سال۲۰۲۰ تحریک کرد تا به کنگره حمله کنند. همین مجددا ترامپ را وارد حوزه استیضاح کرد. البته ششم ژانویه برای ترامپ بلای جان شده و دو پرونده در این خصوص باز شده است. او با ۹۱ فقره اتهام دست و پنجه نرم می‌کند؛ اما هنوز از پا نیفتاده و مدعی است این پرونده‌ها از سوی دموکرات‌ها ترتیب داده شده است تا مانع حضور وی در انتخابات شوند.
در سوی دیگر میدان بایدن حضور دارد. بایدن چندین رقیب در این انتخابات دارد: علاوه بر ترامپ که رقیب اصلی اوست، حافظه ضعیف و آمریکایی‌های عرب‌تبار نیز جزو رقبای او هستند. مورد حافظه ضعیف، پس از آن مطرح شد که دادگستری در حال تحقیق از او برای نگه داشتن پرونده‌های طبقه‌بندی‌شده در خانه‌اش بود؛ اما دادگستری گفت که او با حافظه ضعیف و نیت خیر این خطا را انجام داده است. مورد آخری اما زمانی پا گرفت که مسلمانان و عرب‌تبارها منتقد سیاست‌های بایدن درخصوص اسرائیل شدند. آنها بایدن را شریک جرم نتانیاهو در قتل عام فلسطینی‌ها می‌دانند. سیاست‌های او درباره غزه و کمک‌های انسانی‌اش نیز فایده چندانی نداشته است و یک رقیب در انتخابات درون گروهی پیدا کرده به نام «آرای غیرمتعهد». این آرا حتی ۸هیات نمایندگی به‌دست آورد. هرچند که در نهایت بایدن توانست پس از سه‌شنبه بزرگ آرای لازم را به‌دست آورد و به همراه ترامپ آرای لازم را برای هیات نمایندگی کسب کردند. این دو منتظر برگزاری کنوانسیون هر دو حزب و نظر نهایی حزبشان برای سال۲۰۲۴ هستند.
