یک مطالعه جدید از ارتباط جدیدی میان آلودگی هوا و بیماری آلزایمر پرده برداشته است. آلزایمر وضعیت ناتوان کننده‌ای است که در نهایت منجر به از دست دادن حافظه، زوال شناختی و کاهش کیفیت زندگی می‌شود.

به نقل از آی‌ای، اکنون دانشمندان در یک مطالعه جدید دریافته‌اند که ذره‌ای کوچک به نام مگنتیت که در آلودگی هوا دیده می‌شود، می‌تواند باعث شروع علائم بیماری آلزایمر شود.

مگنتیت چیست و چگونه بر مغز تأثیر می‌گذارد؟

مگنتیت یک ترکیب اکسید آهن مغناطیسی است که توسط فرآیندهای احتراق در دمای بالا نظیر آنچه در اگزوزهای وسایل نقلیه، سوختن چوب، نیروگاه‌های زغال سنگ، اصطکاک لنت ترمز و سایش موتور وسایل نقلیه ایجاد می‌شود.

مگنتیت یک آلاینده معمولی هواست که می‌تواند از طریق بینی وارد مغز شود. همچنین می‌تواند از سد خونی مغزی که یک لایه محافظ است که از رسیدن مواد مضر به مغز جلوگیری می‌کند، عبور کند.

مگنتیت زیر میکروسکوپ

پژوهشگران به سرپرستی دانشیاران پروفسور سیندی گوناوان و دانشیار کریستین مک گراث در دانشگاه فناوری سیدنی(UTS) با دانشمندانی دیگر در استرالیا و سنگاپور همکاری کردند تا رابطه بین آلودگی هوا و سلامت مغز را عمیق‌تر درک کنند.

مطالعه پیشگامانه آنها موش‌ها و سلول‌های عصبی انسان را در آزمایشگاه در معرض ذرات سمی آلودگی هوا قرار داد تا نقش آنها در ایجاد بیماری آلزایمر را درک کند.

پروفسور گوناوان می‌گوید: در حالی که کمتر از یک درصد موارد آلزایمر منشأ ژنتیکی دارند، به نظر می‌رسد انتخاب‌های محیطی و سبک زندگی تأثیر عمده‌ای بر این بیماری دارند. مطالعات قبلی به ارتباط بین آلودگی هوا و آلزایمر اشاره کرده‌اند. این اولین موردی است که تجزیه و تحلیل می‌کند که آیا ذرات مگنتیت متصل به مغز می‌توانند علائم آن را تحریک کنند یا خیر.

وی افزود: با این حال، این اولین مطالعه‌ای است که به بررسی این موضوع می‌پردازد که آیا وجود ذرات مگنتیت در مغز واقعا می‌تواند منجر به علائم آلزایمر شود یا خیر.

بیماری آلزایمر

آلزایمر یک بیماری زوال عصبی است که معمولا به کندی آغاز می‌شود و به تدریج رو به وخامت می‌رود. آلزایمر علت بروز ۶۰ تا ۷۰ درصد موارد دمانس یا زوال عقل است و رایج‌ترین علامت ابتدایی این بیماری، اختلال در حافظه کوتاه‌مدت و مشکل در به یاد آوردن اتفاقات اخیر است.

با پیشرفت بیماری آلزایمر، علائم آن می‌تواند شامل مشکلات زبانی، مشکل در آگاهی از موقعیت(گم‌شدن)، نوسان خلقی، از دست دادن انگیزه، اهمال و بی‌توجهی نسبت به خود و مشکلات رفتاری باشد. این بیماری بسیاری از خصوصیات رفتاری و هیجانی افراد را نیز تحت تأثیر قرار داده و سبب بروز ناراحتی‌هایی از قبیل علائم افسردگی(شامل فقدان احساس لذت، بی‌قراری، افسردگی، کاهش اشتها و وزن، عدم وجود تمرکز و احساس گناه)، علائم روانی(شامل توهم، هذیان و سوءظن) و نیز رفتارهایی مثل آشفتگی، سرگردانی، پرخاشگری و خشونت می‌شود.

با وخیم‌ شدن آلزایمر، بیمار معمولاً از خانواده و جامعه کناره‌گیری می‌کند و به‌ تدریج فعالیت‌های بدنی از دست می‌رود که در نهایت منجر به مرگ می‌شود. هر چند سرعت پیشرفت آلزایمر می‌تواند متفاوت باشد اما امید به زندگی معمول پس از تشخیص این بیماری، ۳ تا ۹ سال است.

علت بیماری آلزایمر چندان شناخته‌ شده نیست. عوامل خطر محیطی و ژنتیکی مختلفی با ایجاد این بیماری مرتبط دانسته شده‌ است.

تشخیص آلزایمر با بررسی سابقه بیمار و انجام آزمون شناختی با استفاده از تصویربرداری پزشکی و آزمایش خون برای حذف سایر علل احتمالی انجام می‌شود، اما برای تشخیص قطعی آلزایمر، آسیب‌شناسی بافت مغز لازم است که البته این آزمایش تنها پس از مرگ بیمار می‌تواند انجام شود.

تاکنون دارو یا مکملی که خطر این بیماری را کاهش دهد پیدا نشده‌ است. همچنین تاکنون راهی برای توقف یا جلوگیری از پیشرفت این بیماری شناخته نشده، اما برخی درمان‌ها به بهبود علائم بیماری کمک می‌کنند.

طبق آمار موجود در سال ۲۰۱۵، حدوداً ۲۹/۸ میلیون نفر در سراسر جهان به بیماری آلزایمر مبتلا بوده‌اند و در سال ۲۰۲۰ حدود ۵۰ میلیون نفر مبتلا به اشکال مختلف دمانس شناسایی شده‌اند. آلزایمر اغلب اوقات در افراد بالای ۶۵ سال بروز می‌کند، اما حدود ۱۰ درصد بیماران در دهه ۳۰ تا ۶۰ زندگی خود دچار آلزایمر زودرس می‌شوند. همچنین زنان بیشتر از مردان به آلزایمر دچار می‌شوند.

یک دنباله سمی در مغز

در طول این مطالعه چهار ماهه، موش‌های سالم و مستعد ژنتیکی در معرض آهن، مگنتیت و هیدروکربن‌های دیزلی قرار گرفتند. مگنتیت به طور مداوم آسیب‌های آلزایمر مانند از دست دادن سلول‌های ضروری مغز، تجمع پلاک آمیلوئید و افزایش استرس، اضطراب و اختلال حافظه کوتاه مدت در موش‌های در معرض مگنتیت را نشان می‌داد.

پروفسور مک‌گراث می‌گوید: مگنتیت یک آلاینده هوای فراگیر است که در اگزوز وسایل نقلیه، سوختن چوب، فعالیت نیروگاه‌ها و حتی از طریق ساییدگی لنت ترمز ایجاد می‌شود. ما این ذرات را نفس می‌کشیم و آنها توانایی آزاردهنده‌ای برای ورود به مغز از طریق مجرای بینی ما دارند و از سد خونی مغزی عبور می‌کنند.

پیوند کلیدی التهاب

مگنتیت هم در موش‌ها و هم در سلول‌های انسانی موجب ایجاد یک پاسخ ایمنی می‌شود که منجر به التهاب و استرس اکسیداتیو می‌شود که به زوال عقل کمک می‌کند.

دکتر شارلوت فلمینگ، یکی از نویسندگان این مطالعه می‌گوید: به نظر می‌رسد که مگنتیت حتی در موش‌های سالم نیز باعث تخریب عصبی می‌شود که این یافته نگران‌کننده است.

این بدان معناست که هر فردی که در معرض ذرات مگنتیت در هوا قرار می‌گیرد، بدون توجه به زمینه ژنتیکی یا سایر عوامل خطر، به طور بالقوه ممکن است به بیماری آلزایمر مبتلا شود. بنابراین نظارت و تنظیم سطوح مگنتیت در هوا و افزایش آگاهی در مورد خطرات بالقوه آلودگی هوا برای سلامتی ضروری است.

این نتایج مستلزم توجه متخصصان و سیاستگذاران سلامت است و اقدامات فوری را برای کاهش آلودگی هوا برای سلامت مغز پیشنهاد می‌کند. افزودن مگنتیت به آستانه‌های ایمنی و کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای وسایل نقلیه و نیروگاه‌ها باید برای محافظت از مردم در برابر خطرات بیماری‌های عصبی در اولویت قرار گیرد.