اکونومیست در ۲۱ ژانویه ۲۰۲۴ نوشت: ۱۰۰ روز از حملۀ ۷ اکتبرِ حماس به اسرائیل گذشته و جو بایدن در پی همۀ راه‌های ممکن برای کمک به اسرائیل است تا با پیروزی در جنگ غزه، از جنگی تمام‌عیار در منطقه با ایران و نیروهای نیابتی‌اش جلوگیری کند. حالا «محور مقاومتِ» ایران، اسرائیل و آمریکا حملاتِ جدی‌تری را آغاز […]
اکونومیست در ۲۱ ژانویه ۲۰۲۴ نوشت: ۱۰۰ روز از حملۀ ۷ اکتبرِ حماس به اسرائیل گذشته و جو بایدن در پی همۀ راه‌های ممکن برای کمک به اسرائیل است تا با پیروزی در جنگ غزه، از جنگی تمام‌عیار در منطقه با ایران و نیروهای نیابتی‌اش جلوگیری کند. حالا «محور مقاومتِ» ایران، اسرائیل و آمریکا حملاتِ جدی‌تری را آغاز کرده‌اند و بر وخامت این راه افزوده‌اند.
متحدان ایران در عراق و سوریه، از آغاز جنگ غزه تاکنون ۱۴۰ حملۀ موشکی و پهپادی علیه نیروهای آمریکایی انجام داده‌اند. به گفتۀ فرماندۀ ستاد مرکزی آمریکا، سهمگین‌ترین حمله در ۲۰ ژانویه با شلیک رگبارِ “موشک‌های بالستیک و راکت‌های متعدد” به “پایگاه الاسد” در غرب عراق رخ داد.
گزارش‌ها حاکی از آن است که “سامانۀ پدافند هوایی پاتریوت” بیشترِ این حملات را رهگیری و منهدم کرده بود، اما برخی از آن‌ها به پایگاه اصابت کردند و شماری از آمریکایی‌ها و عراقی‌ها را مجروح کردند.
آمریکا اقدامات تلافی‌جویانه‌ای علیه نمایندگان محلی انجام داده است. در این شرایط بایدن هم با فشار فزاینده برای اقدامات جدی‌تر علیه ایران مواجه است. در بحرانِ پیش‌رو نمی‌توان دست روی دست گذاشت و کاری نکرد؛ دراین‌صورت ایالات‌متحده ضعیف به نظر می‌رسد و رئیس‌جمهور در یک سالِ انتخاباتی‌اش با خطرِ جنگ جدیدی مواجه خواهد شد.
این‌در‌حالی‌است‌که آمریکا برای هفتمین بار به متحد دیگر ایران یعنی “شبه‌نظامیان حوثی” که بخش اعظم یمن را اداره می‌کنند، یورش برده است. حوثی‌ها تلاش می‌کنند با شلیکِ موشک، عبورومرورِ کشتی‌های تجاری از تنگۀ “باب‌المندب” را با اخلال مواجه کنند.
آن‌ها ادعا می‌کنند این حملات در حمایت از فلسطینی‌ها صورت می‌گیرد تا کشتی‌هایی به مقصد اسرائیل یا کشتی‌های جنگیِ غربی را متوقف کنند؛ اما علی‌رغم گزارش‌هایی مبنی بر دریافتِ کمک از ایران برای شناساییِ کشتی‌ها و عملیات تسلیحاتی، هدف‌گیریِ مواضع، تصادفی است.
به نظر بایدن حملاتِ آمریکا، حوثی ها را متوقف نخواهد کرد؛ بااین‌حال، بنا به گزارشِ واشنگتن‌پست، دولت بایدن با وجودِ تردید برخی مقامات، در حال تهیۀ پیش‌نویسِ طرح‌هایی برای “کارزار نظامیِ پایدار در یمن” است.
درهمینحال در لبنان، قدیمی‌ترین و قدرتمندترین متحدِ منطقه‌ایِ ایران، شبه‌نظامیِ شیعیِ حزب‌الله، پیوسته با نیروهای اسرائیلی، تبادلِ آتش می‌کند. این کشور حمایت خود را از حماس اعلام کرده؛ اما خود را وارد جنگ علیه اسرائیل نکرده است. دولت بایدن بلافاصله پس از حملات ۷ اکتبر به اسرائیل کمک کرد تا از حملۀ پیشگیرانه علیه حزب‌الله منصرف شود. اما اسرائیل تهدید می‌کند اگر دیپلماسی نتواند نیروهای حزب‌الله را متقاعد کند که حملات را متوقف کنند و از منطقۀ مرزی دور شوند، به لبنان حمله خواهد کرد.
آمریکا و ایران در حال انجامِ عملیاتی متعادل‌کننده و درعین‌حال ویران‌گرند. ایران به متحدان خود در «محور مقاومت» کمک کرده تا حملاتی را با هدف “تضعیف اسرائیل، جابجایی آمریکا و بی‌اعتبارکردنِ کشورهای عربیِ متحد اسرائیل” ترتیب دهند. آمریکا نیز به نوبۀ خود دست به اقداماتِ تلافی‌جویانۀ محدودی زده است. هر دو از درگیریِ مستقیم اجتناب کرده‌اند، اما ممکن است تعادل برقرار نشود.
اسرائیل در کنار رویاروییِ آشکار با حماس و حزب‌الله، جنگی نه چندان محرمانه علیه ایران و متحدانش به راه انداخته است. در اواخر دسامبر یکی از فرماندهانِ سپاه در جریانِ حملۀ هوایی مشکوکِ اسرائیل در دمشق کشته شد.
یک هفته بعد، “صالح العاروری” (از مقامات ارشد حماس)، در حمله به پایگاه حزب‌الله در جنوبِ بیروت ترور شد. ۲۰ ژانویه بر اثر حملۀ موشکیِ دیگری در دمشق، ۵ عضو سپاه از جمله “حجت‌الله امیدوار” (رئیس اطلاعات نیروی قدس سوریه و بازوی عملیات خارجی سپاه)، کشته شدند. ۴ ژانویه، آمریکا “مشتاق الجواری” (از رهبران جنبش النجبه که در حمله به نیروهای آمریکایی دست داشت) را با حملۀ پهپادی به مقر او در بغداد کشت.
درهمینحال در داخل کشور نیز یک سری حملات تروریستی [انجام شده]. یکی از این حملات، بمب‌گذاری انتحاری است که “گروه جهادی دولت اسلامی(داعش)” مسئولیت آن را بر عهده گرفت و به جان باختنِ حدود ۱۰۰ نفر در آرامگاه “قاسم سلیمانی” (سردار ارشد سپاه که به دستور آمریکا در سال ۲۰۲۰ ترور شد) منجر شد و دیگری کشته‌شدنِ دست‌کم ۱۱ نظامی در در شرق بلوچستان به فرمانِ گروه بلوچِ مستقر در پاکستان به نام “جیش العدل”.
رهبر ایران از نیروهای ایرانی خواسته، «صبر راهبردی» به خرج دهند؛ اما استدلالِ “علی واعظ” (تحلیل‌گر ارشد امور ایران در گروه بین‌المللیِ بحران) این است که ایران اکنون احساس می‌کند باید «بازدارندگی را پس بزند» و اوضاع را در دست بگیرد.
هفتۀ گذشته ایران به ۳ کشور همسایه، موشک شلیک کرد و اهدافِ ادعاییِ تروریستی در سوریه و پاکستان و پایگاهِ احتمالیِ جاسوسیِ اسرائیل در کردستان عراق را بمباران کرد. به گفتۀ علی واعظ: «ایرانی‌ها همچنان از رویارویی گریزانند. “آن‌ها می‌خواهند تصورِ پشتِ‌پرده‌بودن را تغییر دهند؛ اما بر این باورند که اسرائیل با توجیهِ “تمدید جنگ” یا “بازکردنِ پای ایالات متحده به جنگ” برای آن‌ها تله گذاشته است”.
مقاماتِ دولت بایدن تأکید می‌کنند خواهانِ جنگ منطقه‌ای نیستند. دونالد ترامپ در سال ۲۰۲۰، در پاسخ به حملاتِ شبه‌نظامیانِ طرفدار ایران به نیروهای آمریکایی، دستور قتل سلیمانی را صادر کرد. این امر با رگبار موشک‌های بالستیکِ ایران به الاسد پاسخ داده شد. ترامپ پاسخی به این حملات نداد.
بایدن نیز تاکنون محتاط بوده است. حالا که آمریکا با حمایت از اوکراین در جنگ علیه روسیه، تضعیف شده و تلاش می‌کند از جنگی دیگر علیه چین بر سر تایوان جلوگیری کند، نمی‌خواهد به جنگ در خاورمیانه کشیده شود؛ علاوه‌بر‌این، بایدن دغدغۀ انتخابِ مجدد در انتخابات ریاست‌جمهوری را دارد.
پاسخِ نیروهای آمریکایی در عراق و سوریه بسیار کم‌تر از حملات است. مثلاً آمریکا در یمن ابتدا اقدام به سرنگونیِ موشک‌ها و پهپادهایی کرد که اسرائیل را تهدید می‌کردند و پیش از حملۀ مستقیم به حوثی‌ها هشدارهایی صادر کرد و در مجموع کوشید همسو با “قطعنامۀ حمایتیِ شورای امنیتِ سازمان ملل” باشد.
آرون دیوید میلر (تحلیل‌گر، مذاکره‌کننده در امور خاورمیانه، عضو ارشد بنیاد کارنگی برای صلح بین‌الملل و اتاق فکر در واشنگتن‌دی‌سی) در این‌باره می‌گوید: «دولت می‌داند که با مشکلی بدون راه‌حل مواجه است و فقط می‌کوشد بحران را مدیریت کند.»
امید بایدن به این است که اسرائیل به‌زودی پیروز شود، یا دست‌کم جنگ در غزه را متوقف کند و بدین‌ترتیب از خشم و ناامنی در سراسر منطقه بکاهد؛ اما اسرائیل حماس را سرکوب نکرده و گروگان‌هایش را بازنگردانده است. نشانی از آمادگی برای توقفِ جنگ یا آتش‌بس هم در کار نیست. تعداد کشته‌شدگانِ فلسطینی از ۲۵ هزار نفر فراتر رفته و برخی اسرائیل را به “نسل‌کشی” متهم می‌کنند. “بنیامین نتانیاهو” (نخست‌وزیر اسرائیل)، به صراحت “درخواست بایدن برای تشکیل کشور فلسطین” را رد کرده است.
بایدن برای حفظ متحدانش در خاورمیانه تلاش می‌کند و میلر بر این باور است که “هر حملۀ برنامه‌ریزی‌شده یا جهادی می‌تواند به احتمالِ جنگِ منطقه‌ای دامن بزند. اگر این روند ادامه پیدا کند و یکی از این حملات به کشته‌شدنِ تعداد قابل‌توجهی از آمریکایی‌ها بینجامد، دولت ایالات‌متحده [احتیاط را کنار می گذارد].
—————-
* انتشار این متن به منزله تایید تمام موارد مطروحه نیست.
